Telesio, Bernardino

De rerum natura iuxta propria principia [1570]

unquam dixit Aristoteles, ubi oportebat maxime. Nec antiquo-
rum Peripateticorum ullus quomodo calor a Sole iuxta Ari-
stotelem fiat inquirens, lucis meminit unquam, at omnes a solo
illum Solis motu et aeris contritione sola fieri asserunt. Et
Aphrodisaeus ipse imprimis; anxie itaque, ut visum est, causam
inquirit cur non aeque calefiant quae Sol non collustrat ac quae
collustrat, quae quidem si luce itidem agere visus Aristoteli fuis-
set Sol longe absurdissima inquisitio videri posset. Iunioribus
postea Peripateticis, et ipsi imprimis Averroi, ut qui in iis quae
ab Aphrodisaeo allata fuerant acquiescere minime posset, nec
rationem ipse invenire ullam qua loca a Sole non conspecta mi-
nus calerent; aere enim, ut dictum est, universo aeque contrito
aeque calefieri oportebat universum; et cui directus Sol magis
calefacere videretur magis, luce itidem agere is visus est, quae
nimirum et manifeste calefacit et in se ipsam reflexa et veluti
conduplicata magis calefacit; at quae a Sole emanans non cali-
do minime calida sit, neque igitur per se et a propria calefaciat
substantia, sed

veluti, inquit, calorem generat motus non cali-
dus ipse, sed calidi corporis conservatio et perfectio, commotus
enim agitatusque ignis summam consequitur perfectionem, sic
itidem et lux non quidem calida ipsa, sed ignei corporis perfec-
tio existens calefacere et ipsa potens est. Reliqui calorem cum
Averroe luci abnegantes omnes, diversa singuli ratione, calefa-
ciendi vires illi tribuunt; alii nimirum quod a reflexione veluti
irritetur, alii quod aerem tenuitate donet et propterea etiam
calore, siquidem tenuitas, proprium caloris subiectum, ubi fit,
calor etiam ibi fiat oportet. Non hoc alii, sed tenuiorem amplio-
remque factum aerem, et qui igitur in proprio contineri nequeat
loco, variis mirificisque moveri modis, quippe qui maiore indi-
geat et maiorem quaerat locum, et propterea calefiat et accen-
datur etiam ad solida delatus compactusque et resiliens ab illis
commotus agitatusque amplius. Postremi nullum forte dicto-
rum modum probantes, et meliorem ipsi invenire desperantes,

pagina successiva »

p. 386