Telesio, Bernardino

De rerum natura iuxta propria principia [1570]

circularis motus, qui neque principium habet neque finem.
Recte sane: non igitur alia inquirenda motus causa, quae prae-
sertim finis habeat rationem. Nec aliud itaque appetens, nec
alteri simile fieri studens, nec ullius consuetudine frui quaerens,
sed ob id movetur Coelum, quod operari praestat propriam sci-
licet operationem, quae (ut saepe dictum est) salutaris est lon-
geque iucundissima, non alienam, quae et laborem infert mole-
stiamque et ad interitum denique agit. Et alibi: moveri Coelum,
inquit Aristoteles, quoniam proprium est ipsius opus; neque
hoc tantum, sed esse etiam propter motum.

Singula, inquit,
quorum opus est, esse operis gratia, Dei autem actio immorta-
litas; quare necesse est divino vitam existere sempiternam.
Quoniam autem Coelum tale, divinum enim corpus, propterea
habet circulare corpus, quod natura circulo movetur semper.
Motus igitur Aristoteli Coeli est opus, et propter motum insu-
per est Coelum, a propria igitur substantia, nec ob aliud omni-
no movetur Coelum, sed propriae operationis operandae gratia,
quae nullius externi opera aut ope editur, et quae finis est ope-
ranti enti omni. Tum alibi:

moveri, inquit, Coelum quoniam
bonum appetit; id autem motu consequi, et propterea diversos
orbes diversis moveri motibus, non enim eisdem omnes bonum
consequi posse. Pluribus itaque quosdam, quosdam vero pau-
cioribus, nullis omnino Terram, quia scilicet bonum consequi
non potest, exemplo demortui iam hominis. Si propterea move-
tur Coelum, quia bonum appetit proprium nimirum; neque
enim alienum appetat, et si motu illud consequitur; motus pro-
pria est Coeli operatio, qua (ut dictum est) singula proprium
bonum consequuntur. Absurdum porro non moveri Terram,
quia bonum consequi non potest; propterea enim ea non move-
tur, quia motu bonum amitteret, siquidem propria Terrae im-
mobilitas, itaque a motu, ab aliena videlicet operatione, cor-
rumperetur, alienum adepta bonum. Propterea igitur non mo-
vetur, et moveri omnino nec potest, nec vult, quod immobilita-
te gaudet, et ab immobilitate proprium habet bonum; Coelum
contra perpetuo movetur quoniam motu illud consequitur.
Neque igitur perperam Averroes coelestes orbes a motoribus
moveri asserit, et sui ipsorum gratia et formarum insuper mate-
rialium.

Propter se quidem, inquit Averroes, orbes movent

pagina successiva »

p. 448