informazioni|progetto|link|home|

Patrizi, Francesco

Nova de universis philosophia

menes et Parmenides, esse quid igneum, Euri-
pides ignem. Plato ex plurimo igne. Aristote-
les ex quinta essentia coelesti. Zeno Stoicorum
pater, et ipse ignem esse dixit. Stoici quidam,
Heraclitum potius, quam authorem suum se-
cuti, accensionem esse e mari illuc sublatam.
Epicurus terrestre quid in, modum pumicis
excavatum, rotundum, et ab igne ardens. For-
nices, petras, pumices, vitra, nubes, e mari va-
pores, uti fatuas mittamus. Aristotelem, donec
nobis dicat quid illa sua quinta essentia sit,
missum faciamus. Reliquos ignes, igneos, igni-
tos amplectamur. Nam et cum re ipsa, et no-
biscum consentiunt, et vetustissimo Zoroastri
dogmati, assentiuntur, qui cecinit:
Εξ ἀνακρεμάσας ζώνας, ἕβδομον ἡελίου
Μεσεμβολήσας πῦρ.
“Sex suspendit Zonas. Septimu Solis.
In medium fecit ignem.” Et iterum:
Πῦρ πυρὸς ἐξοχέτευμα, καὶ πυρὸς ταμίας.
Ignis, ab igne derivatio, et ignis dispen-
sator.
Sol inquit, ignis est, et ab igne est deriva-
tus, et ignem dispensat, hunc scilicet nostra-
tem. At a quo igne est derivatus? Ab archety-
po illo Empedocleo, a prima illa Philolai su-
pramundana luce. Quam nos primaevum ap-
pellavimus lumen, a quo et Empyreum osten-
dimus esse constitutum, et in aethere luces, ac
flammas, et faces omnes, quas astra, stellas, ac
sidera nominamus. Et quod ἰπερουράνιος αστὴρ
supercoeleste astrum fuit Philoni, Solisque e-
xemplar. Horum virorum authoritates tam
insignes, authoritati Aristotelis unicae, procul-
dubio sunt anteferendae. Sed et rationibus, et
multis, et validis a luce, a lumine, a colore, a
micantia, a figura, a radiatione, et a calore an-
tea demonstravimus, astra omnia esse ignes,
flammasque, lucesque a lumine, per aetherei
fluoris densationem accensas, et triplices esse
ignes, et diximus, et dicimus, primaevum illud
lumen et Empyreum. Stellas et Solem. Et ignes
reliquos elementales, hos corruptibiles illos
incorruptibiles, aethereos hos, illos hylaeos.
Concludamus igitur indubie, cum stellis om-
nibus, praeter Lunam, Solem esse ignem. At
qualis ignis, ut stellas mittamus nunc, est ipse
Sol? Carbo ne accensus, an flamma? Nam qui
Graecoram, vel petram, vel pumicem, vel vi-
trum, eum esse dixerunt, carbonem esse sunt
opinati. Qui vero nubem, vel e mari vaporem
accensum, flammam esse voluerunt. Alii ignem
simpliciter nominarunt. Sed qualem non ex-
presserunt. Nam triplicem ignem philosophi
multi esse voluerunt. Carbonem, flammam,
φῶς, quod et lucem, et lumen dicit. Vivit ergo
adhuc quaestio, Carbone, an flamma, an lux sit
Sol? Sane in aethere, nulla videtur, crassa esse
materia. Carbo igitur non est, vel ex petra, vel
ex pumice, vel ex vitro. Neque ibi est sumus
ullus, aut vapor, aut e nube, aut e mari. Igitur
Sol non erit flamma. Flamma enim sumus ar-
dens est. Solum ergo lumen et lux, erit Sol?
Quid ergo dixit Philo, φλογὸς πίλημα πολλῆς.
Flammae compactio multae? Vel utrumque lo-
cum in Sole habuerit, et flamma, et lumen? Si
flamma est, ergo sumus ardens est, inquiet Pe-
ripatus. At ibi nullus sumus est, neque hinc il-
luc ascendit. Si neque ibi est, neque ascendit,
ergo ibi nulla flamma. Ergo Sol flamma non
est. Vera conclusio, si flamma omnis, fumus
ardens esset. Sed si flamma, sine fumo esse
queat, vera non erit, et in aethere flamma esse
poterit. Hic enim apud nos, saepe cernimus
flammam esse, et sine fumo esse, ardere tamen
in fluore, ut in vino stillatitio linteolum ar-
det, nullo inde surgente fumo. Ardet ipsum
ftillatitium per se vinum. Olei, picis, bitumi-
nis, sulphuris superficiem flamma lambit.
Flamma, quae meum pileum et pallium, uti
supra narratum, arsit in nullo fumo, sed in im-
bris guttulis est accensa. Falsum ergo est, flam-
mam esse ardentem fumum. Est aliquando,
non est semper. Sed et illud ridiculum, quod
Peripatus asseverat, fumum esse exhalationem
siccam. Sed hoc postea, rem modo nostram.
Experimentis hisce, et fumus, et fluor ar-
det, flammamque facit. Fumus et fluor apud
nos, in aethere fluor solus. Quod si verum est,
ut vere est, quid prohibet Solem caeteraque si-
dera, non e fumo, sed e fluore, flammas esse,
non quales nostrates, quae ex postremis sunt,
et fumis, et fluoribus, sed aethereas ex fluori-
bus primaevis, ac lucibus. In fluore ergo ae-
thereo, Sol, flamma est φλογὸς πίλημα πολλῆς
flammae coagulum multae. Quod et effectibus
prodit multis. Radii eius ardentissimi ab iis
sentiuntur, quos proxime ad aequatorem aspi-
cit. Et aquae ibi rarissimae, et campi, et montes
arentes, et animantia prae calore aestuantia, et
homines cute nigerrimi. De quibus postea.
Sol ergo flamma est. Sed cur, non sit etiam
anthrax? Nam apud nos, quanto vel anthrax,
vel flamma est in materia densiore, tanto sunt
τὸ διαστατικὸν, καὶ τὸ διαιρετικὸν. Dividit enim et
distare partes facit. Sed Sol praeter haec, occul-
tam quandam possidet virtutem, eamque ad-
mirabilem. De qua Salomon haec scripsit:
Quod enim ab igne, non poterat extermi-
nari, statim ab exiguo radio Solis calefa-
ctum, tabescebat.
Potentior ergo Solis radius, quam ignis est,
quia spiritum secum vehit, rerum omnium
vectorem, et effectorem, uti loqui solent, im-
mediatum. De quo postea suo loco. Itaque
quoniam Sol, et calore, et colore suo prodit,

pagina successiva »