Pontano, Giovanni Gioviano

Actius

sonantibus, mutatis aliquando vocalibus, aut ab iisdem incipiunt
syllabis aut ab iisdem primis vocalibus. Delectat autem allit-
teratio haec mirifice in primis et ultimis locis facta, in mediis quo-
que, licet ibidem aures minus sint intentae, ut: «

saeva sedens super
arma», et: «

tales casus Cassandra canebat», et: «

Insontem infando
indicio», et: «

longe sale saxa sonabant», et: «

magno misceri murmure
pontum», et: «

Quaeque lacus late liquidos». Fit interdum per con-
tinuationem insequentis versus, ut in his Lucretianis: «

adverso
flabra feruntur / Flumine».
Atqui allitteratio haec ne Ciceroni quidem displicuit in oratione
soluta, ut cum dixit in Bruto: «

Nulla res magis penetrat in animos
eosque fingit, format, flectit». Et in secundo De oratore: «

quodque
me solicitare summe solet». Quid quod ne in iocis quidem illis tam
lepidis neglecta est a Plauto? ut cum garrientem apud herum indu-
xit Poenulum: «

ne tu oratorem hunc pugnis plectas postea». Atque
haec quidem allitteratio quemadmodum tribus in iis fit vocibus,
fit alibi etiam in duabus simili modo, ut: «

taciti ventura videbant»,
et: «

Turno tempus erit», et: «

Impulit impulsu», et: «

victu vena-
tus alebat», et: «

duris dolor ossibus ardet», et: «

formae conscia co-
niunx», et: «

vasta se mole moventem», et: «

Castra fugae fidens»,
et: «

Per loca senta situ», et: «

quo turbine torqueat hastam», et: «

quem
metui moritura».
Cicero idem, eloquentiae Romanae princeps, eadem hac in coag-
mentandis duabus una dictionibus allitteratione delectatur, ut cum
dixit in Bruto: «

sed dicere didicit a dicendi magistris» et: «

Iovem,
sicuti aiunt, si Graece loquatur, loqui». Habet etiam suavissimum con-
dimentum quotiens allitteratio ipsa eodem geminatur in versu, per
diversas tamen dictiones ac syllabas, ut: «

Magna Manes ter voce
vocavi», et: «

pharetramque fuga sensere sonantem». Et apud Lucre-
tium: «

multa munita virum vi».
Fit geminatio interdum eiusdem allitterationis eodem in versu,
eaque nec vacua est iucunditate, ut in hoc: «

Nunc rapidus retro
atque aestu resoluta resorbens». Quid cum fit per insequentis versus
allusionem, ut: «

verba vocantis / Visa viri»? atque ut apud Lucre-
tium. «

et fera ferri / Corpora constituunt»?

pagina successiva »

p. 182