Valla, Lorenzo

Antidotum in Facium

quos ad te ducendos provincia mea tradidit mihi; ceteri quos
aliis ducibus commisit multo plures sequentur, vel sequuntur.'
Sed que, malum, fames ista vestra est lacerandique aviditas, ut
dentem in osse rodendo iuvet exercere?
«

Qui non tam preteritorum virorum gesta narrat. 'Preteri-
torum temporum', non 'preteritorum virorum' facta diximus,
sed 'maiorum nostrorum' vel 'antiquorum' vel 'veterum'.»
Recte tu quidem, qui me doces quomodo dicere debui: nam
ista verba 'maiores', 'antiqui', 'veteres' aut exciderant mihi,
aut ignorabam. Sed vicissim discas etiam 'preteritos' dici posse,
verbis Suetonii in Titi vita: '

Cuncta preteritorum suorum mo-
numenta operibus ac templis destinavit' et Ciceronis in Bruto:
'

Nam nec istos excellentes viros, nec multos alios prestantes
cives respublica perdidisset. Sileamus, inquam, Brute, de istis,
nec augeamus dolorem: nam et preteritorum recordatio est acer-
ba et acerbior expectatio reliquorum. Itaque omittamus lugere
et tantum quid quisque dicendo potuerit, quoniam id querimus,
predicemus' et Victorini, que verba nostris similia sunt: '

Histo-
ria gesta preteritorum continet.'
«

Hec nos in universum esse prefatos. Apud elegantem
scriptorem, bonarum litterarum ignare, non 'in universum',
sed 'in genere' scriptum reperies.» Bone littere non habent
'in universum'? quas tu primoribus tantum labris degustasti,
superbissime indoctorum. Legisti Tacitum? Legisti Celsum?
Legisti Columellam? Dii boni, quos et quantos auctores! Legisti
iurisconsultos? Minime. Unde ergo posti an ipse apud istos le-
gerim? Legisti Quintilianum? Senecam? Plinios? Dices te le-
gisse. At ego non legisse convincam. Quintilianus: '

Quare
singulis consilium ex propria ratione nascetur. Illud in univer-
sum preceptum sit ut ab iis que ledunt, ad ea que prosunt re-
fugiamus' et iterum: '

Ego in universum neque oratoris puto

pagina successiva »

p. 70