Valla, Lorenzo

Antidotum in Facium

idem De senectute: '

Quo in genere est in primis senectus, quam
ut adipiscantur omnes optant, eam accusant adepti.' En
liquet preteriti a presentis significatum non discrepare: huic
simile est 'nactus', cuius in utraque significatione testimonia
promamus. In prima apud Livium: '

Crispinus et morte college
et suo vulnere territus, silentio insequentis noctis profectus,
quos proximos nactus est montes, in iis loco alto ac tuto undi-
que castra posuit', idest 'cum invenisset montes', nisi malumus
exponere 'consecutus est montes'. Apertius de homine, ut
Cicero: '

Eum terreto, siquem eris nactus, istis mortis et exilii
minis.' Sed de hac significatione convenit. De altera Terentius
in Hecyra:

mi Pamphile, inquam, amabo
quid exanimatus obsecro es? aut unde anulum istum nactus?
hoc est 'unde acquisisti', nam pro 'invenisti' non 'unde', sed
'ubi' diceretur. Livius etiam clarius: '

Nobilis idem et po-
pularis homo certe malis artibus nactus opes' et iterum: '

Ce-
terum Flavium dixerat edilem forensis factio, Appii Claudii
censura vires nacta.' Et aliis plurimis in locis apud hunc.
Sed aliundequoque repetamus exempla. Cesar, commentario
septimo: '

Tandem Germani a nostro dextro latere summum
iugum nacti hostes loco depellunt': certe nemo qui, vi repu-
gnantibus superne hostibus, in cacumen evadit, locum ipsum
dicitur invenisse, sicuti nec predam. Siquidem ita vi commen-
tario idem ait: '

Oblata spe Germani, quam nacti erant predam
in occulto relinquunt.' Ulpianus: '

Cum autem servus li-
bertatem nactus est, utique etiam tutelam habebit eius cui bona
addicta sunt.' Iustinianus, Codicis libro quarto, de actionibus
empti et venditi: '

Curabit preses provincie compellere empto-
rem, qui nactus possessionem fructus percepit, partem pretii
quam penes se habet cum usuris restituere' et Institutionum li-

pagina successiva »

p. 85