Valla, Lorenzo

Antidotum in Facium

bro secundo, de rerum divisione: '

Utique si bona fide earum
chartarum membranarum ve possessionem nactus es' et in tertio,
de emptione et venditione: '

Cui necesse est, licet rem non fue-
rit nactus, pretium solvere' et in quarto, de iudicio interdictis:
'

Si modo nec vi, nec clam, nec precario nactus fuerat ab adver-
sario possessionem.' Et licet Iustinianus non fuerit sane
elegans, ut ex collationibus suis datur intelligi, tamen in Codice
superiorum imperatorum decreta plerunque repetit et Institu-
tiones cum ex aliorum iurisconsultorum, tum precipue ex Caii
Institutionibus commentariisque se composuisse testatur.
Verum ad elegantiores revertamur; quorum unus adhuc abunde
erit Cicero pro Milone: '

Quo nam modo ea aut depellere potuis-
setis aut ferre, imperium si ille nactus esset?' et De natura deo-
rum: '

Eamque potestatem quam ipse per scelus erat nactus,
quasi iustam et legitimam hereditatis loco filio tradidit' et in
Bruto: '

Qui autem aliqua occasione et invitis suis civibus nactus
est ipse imperium, ut ille cupiebat, hunc nomen honoris ade-
ptum, non honorem puto.' Ecce pro eodem 'nactus' et 'a-
deptus': preter id quod apparet hincquoque 'adeptus' ab 'adi-
pisci' non differre, cum hoc significet acquirere, illud vero acqui-
sisse. Quod cum ita sit, id etiam manifestum erit quod
tertio loco proposui, nec suum presens a 'nactus' discrepare,
cum ego probarim 'nactum esse' idem quod 'acquisisse' et adver-
sarii asseverent 'nancisci' idem esse quod 'acquirere'. At enim
dicetis aliqua ratione differre presens, quod nunquam pro 'in-
venio' reperiatur, a preterito. Ne istud quidem, et si ad
presentem non attinet questionem, vobis concedam, cum lega-
mus apud commentarios Cesaris sepenumero 'occasionem na-
ctus', quod vos haud dubie pro 'occasionem invenit' accipitis;
et quodam loco 'nanciscitur occasionem', quod vos aliter quam
pro 'invenit occasionem' accipere non debetis. Verba au-
tem hec sunt: '

Ut movendis castris pluribusque adeundis locis

pagina successiva »

p. 86