Valla, Lorenzo

Antidotum in Facium

exponat et vice versa per ipsum exponat, quorum unum est li-
bro sexto de caducis tollendis: '

Manere hoc apud enumeratas
personas sancimus omni modo pro virili portione, idest pro
numero personarum' (pene idem dicens quod Paulus in Senten-
tiis, libro III: '

Si unius patroni duo sint liberti et alterius qua-
tuor, singuli viriles, idest equales portiones habebunt'); alterum,
Institutionum libro II de inofficioso testamento: '

Una quarta eis
dari possit, ut pro rata distribuatur eis, idest pro virili portione
data quarta.' Nunc ut ad te Fatue revertar, quo auctore
diffinis 'pro virili parte' esse 'pro viribus' (nam 'meis' stulte ad-
didisti)? cum idem sit quod quantum est partis unius, sive
quantum spectat ad unum virum, sive quantum prestari debet
ab uno viro, ut Quintilianus: '

Habes, Marcelle Victori, quibus
precepta dicendi pro virili parte adiuvari posse per nos vide-
bantur'. Et quia dixi hoc pollere quod 'pro virili portione',
idem alio loco: '

Militem, hoc est plus quam virum iam iamque
in acie staturum cui pro virili portione salutem suam patria
commisit, appellas.' Livius: '

Nec impensa gravis est, cum eam
plus quam pro virili parte quenque capere principum vident.'
Cicero in Philippicis: '

Tum me eius beneficio plus quam pro
virili parte obligatum puto.' Idem in Verrem: '

Est aliqua mea
pars virilis.' Et Livius: '

Illius glorie pars virilis apud omnes
milites sit qui simul vicerunt: sue victorie neminem omnium
mortalium socium esse.' Nonne palam est partem virilem
eam esse que virum contingit? Nam 'pro viribus', ut intelligas
errorem tuum, est pro suis quisque viribus, quod aliter dicitur
'pro se quisque', ut Virgilius:

Pro se quisque viri summa nituntur opum vi.

pagina successiva »

p. 105