Valla, Lorenzo

Antidotum in Facium

Quo Venus, Cupido imperat suadetque Amor:
si media nox est sive est prima vespers,
si status, condictus cum hoste intercedit dies,
tamen est eundum quo imperat ingratis.
Que verba Festus Pompeius exponit cum inquit: '

Status dies
vocatur iudicii causa constitutus.' Nec non in eadem pene verba
Macrobius. Iam vero 'stator' ab eodem nascitur fonte, ut
apud Livium '

Iuppiter stator', videlicet a sistenda, vel, ut
apertius dicamus, a stata fuga Romanorum. Quod non minus
lucide Cicero declarat inquiens: '

Tu Iuppiter, qui iisdem quibus
hec urbs condita est auspiciis a Romulo es constitutus, quem
statorem huius urbis atque imperii vere nominamus.' Et alibi:
'Teque Iuppiter stator, quem vere huius imperii statorem ma-
iores nostri nominaverunt.' Certe a 'sto' non diceretur sta-
tor urbis et imperii, cum natura huius verbi repugnet. Ergo
erit a 'sisto' et quidem significationis active, quasi firmator urbis,
stabilitor imperii; unde 'state res' que firme sunt ac stabiles et
certo suoque tempore sepius redeuntes, ut idem Cicero de re-
sponsis aruspicum, que verba Valerius Maximus in principium
operis sui transtulit: '

Maiores nostri statas solemnesque ceri-
monias pontificum, scientia rerum bene gerendarum' et reliqua,
'statas' atque 'solemnes' pro eodem pene accipiens. Nam
solemnes frequentissime legimus pro fixas et, ut sic dicam, an-
niversarias etiam febres morbosque ut statos ita solemnes, quod
certo ac rato tempore hominem repetant. Unde Pompeius Festus
exponens inquit: '

Solemnia sacra dicuntur que certis tempori-
bus fiunt.' Age vero, quid aliud exemplum melius quam
Ciceronis pro Milone, ubi eadem verba sunt de quibus nostra
extitit controversia, que nusquam prave scripta reperiuntur?
'

Lanubii stata sacrificia nosset'. Quod congruit cum illo apud

pagina successiva »

p. 32